Er is een nieuw Referentiekader Integrale Veiligheid. Dit een vervolg is op een verklaring in 2016 en Intentieverklaring Integrale Veiligheid in 2018. Dan is er nog een Bestuursakkoord Hoger Onderwijs uit 2022, waarin staat dat een integrale aanpak van veiligheid een prioriteit is geworden.
Dat integrale veiligheid, en crisismanagement als onderdeel daarvan, meer aandacht krijgt is mooi. In hoeverre is dit Referentiekader nuttig? Biedt het een effectief stappenplan voor een onderwijsbestuur? Geeft het voldoende tips in de concrete uitvoering hiervan? We bespreken het in dit artikel. We reflecteren erop vanuit onze onderwijspraktijk-ervaring.
Het eerste wat ons, in meer praktische zin, opvalt is de vraag: Waarom heeft de IV-HO, als kenniscentrum, dit niet zelf kunnen opstellen en wordt er een dure partij als KPMG ingeschakeld hiervoor? Kijkende naar de inhoud zou je deze content en aanpak ook op papier kunnen zetten met een kleine kennisgroep van onderwijsbestuurders. Ongetwijfeld zijn er goede redenen (en budget) geweest om deze keuze te onderbouwen.
Het belangrijkste punt
De kern van het document dat hout snijdt is dat je als instelling het onderwerp IV moet agenderen en een sterke Manager Integrale Veiligheid moet hebben die als spin in het web functioneert, met voldoende mandaat, middelen en een korte lijn naar het bestuur. Simpel gezegd, zorg dat je een Manager IV hebt die van aanpakken weet, bij het bestuur kan binnenlopen en daar een goede verstandhouding mee heeft.
Waarom dit het belangrijkste punt is? Omdat als je een bestuur hebt dat Integrale Veiligheid belangrijk vindt er wat wat mee wilt + een Manager Integrale Veiligheid die wat vuur meebrengt om dit op te pakken, je de twee belangrijkste ingrediënten hebt voor een succesvol veiligheidsbeleid en een weerbare instelling. We zien ook veel instellingen waarbij er in de lijn veel ambitie en welwillendheid is, maar het lastig op de bestuurlijke tafel komt en de relatie bestuurder-aanspreekpunt IV niet voldoende sterk is. Daarnaast zien we ook situaties waarin de aanspreekpunten Veiligheid vanwege organisatieveranderingen in de rol komen van aanspreekpunt Integrale Veiligheid, maar daarvoor niet sé voldoende stevigheid hebben. Dat betekent weer dat je een bestuur moet hebben dat deze ambitie naar zich toehaalt.
Wat zien we op dit punt in de praktijk?
Dat dit heel wisselend is. Bij het ene onderwijsbestuur wordt Integrale Veiligheid ook echt als prioriteit bestempeld, willen ze er wat mee en is er een ambitie op dit vlak. Bij het andere bestuur is het veel lastiger voor het aanspreekpunt Integrale Veiligheid om dit op tafel te krijgen. Met als gevolg dat er geen concrete ambitie is en dat het voor de Manager of Adviseur Veiligheid kei hard werken is om neuzen dezelfde kant op te (proberen te) krijgen. Het verschilt dus per instelling hoe hier mee om wordt gegaan. Wat dat betreft hopen dat een dergelijk Referentiekader wat houvast geeft om Integrale Veiligheid hoger of steviger op de agenda te zetten. Aan de andere kant spreekt de ervaring dat het vaak niet een beleidsstukje is dat het verschil maakt (maar de mensen!).
Wat mist er?
De suggesties die worden gedaan in de 'stappen die je kunt zetten' zijn vooral gericht op governance, maar staan niet stil bij een belangrijke vraag: hoe je de bredere organisatie aangehaakt houdt op dit thema. Immers, je kunt hoog in de boom mooie beleidsdocumenten hebben en werkgroepen, maar uiteindelijk wordt op een gemiddelde school vooral het verschil gemaakt op de vloer, in de klas. Die ene docent die opvalt dat een student allerlei pinpassen heeft. Die Communicatiemedewerker die ziet dat er een dreiging is op social media. Wat we willen zeggen is: veiligheid is een onderwerp dat organisatie-breed gedragen moet worden en niet alleen qua 'governance'. Hoe je dat kunt aanpakken mist in het document.
Wat daarnaast mist zijn meer handvatten om het thema 'kennis en vaardigheid' invulling te kunnen geven.
"Kennisvergroting: Wij raden aan om MR- en RvT-leden, bestuurders, decanen en directeuren bij te scholen op het gebied van risicomanagement en de veiligheidsthema’s, met aandacht voor een integrale aanpak. Gebruik hierbij middelen zoals de e-learning ‘IV voor Medezeggenschap’, zoals ontwikkeld door Platform IV-HO, om deze scholing te ondersteunen. "
Er wordt verwezen naar een E-learning over Medezeggenschap. We vragen ons af of dat nu de juiste en voldoende handvatten zijn om een onderwijsinstelling op het gebied van integrale veiligheid sterker te maken. Iemand ervaring hiermee? Laat het ons weten!
Wat ons een betere suggestie lijkt is heel simpel: communiceer naar je eigen collega's binnen jouw instelling. Leg verbinding en bespreek wat jullie belangrijk vinden en hoe iedereen kan bijdragen (bijv. door signalering!) om jullie school nog veiliger en weerbaarder te maken.
